Overbrengingen.
Een overbrenging kunnen verschillende manieren zijn waarmee een beweging wordt overgebracht naar een andere. Vaak gaat dit overbrengen samen met het omvormen van deze beweging (richting en draaisnelheid). Bij overbrengingen noemen ze een ronddraaiende beweging rotatie en een heen en weer of op en neer gaande beweging translatie. Er zijn veel verschillende overbrengingen. We gaan het hier hebben over een aantal hiervan.
Tandwieloverbrenging.
Tandwieloverbrenging bestaat uit minstens twee tandwielen. En kan zowel voor een versnelling als een vertraging zorgen. De wielen zitten meestal aan een as. Bij kegel- en kroontandwielen lopen de assen niet evenwijdig. Je hebt veel soorten tandwielen. Hiermee kun je allerlei overbrengingen maken. Tandwielen kunnen je kracht vergroten of verkleinen of de beweging versnellen of vertragen. Tevens kunnen ze de draai richting veranderen. Super handig dus!
Voorbeelden van tandwielen:
- 1 Wormwiel
- 2 Klein tandwiel
- 3 Groot tandwiel
- 4 Tandheugel
- 5 Kegeltandwiel
- 6 Klein tandwiel
Nokkenas
Een nokkenas is een as voorzien van ovaalvormige uitstulpingen die dienen om de draaiende beweging van de as om te zetten in een heen-en-weergaande beweging. Op elke ovaalvormige uitstulping van de nokkenas rust een stang naar boven deze volgt de contouren van de uitstulping hierdoor beweegt deze op en neer.
Krukas ( wiel en drijfstang )
Een wiel- en drijfstang is een overbrenging waarbij een ronddraaiende beweging wordt omgezet in een op-en-neer gaande of heen-en-weergaande beweging. In het voorbeeld draait het wiel rond en zorgt ervoor dat de drijfstang heen en weer beweegt.
Snaar en ketting overbrenging,
Bij een snaaroverbrenging laat je het volgwiel ronddraaien door middel van een snaar of riem. Nadelen bij het gebruik van een snaar ten opzichte van een ketting zijn dat een snaar kan doorslippen en een ketting niet ook zal een snaar sneller breken dan een ketting. Wel kan een ketting makkelijker een grotere kracht overbrengen en zal niet doorslippen. In beide wielen waar de snaar tussen komt moet een diepe groef zitten en de wielen moeten recht tegenover elkaar zitten om te voorkomen dat de snaar eruit ontspoort.
De overbrengingsverhouding
Een overbrengingsverhouding is een waarde die de versnelling of vertraging van de overbrenging aan geeft. Je spreekt over een versnelling als het volgwiel sneller draait dan het aandrijfwiel en van een vertraging is sprake als het volgwiel langzamer draait als het aandrijfwiel. Je kunt dit ook zien aan de berekening bv 1:3 is een versnelling en 1:0,33 is een vertraging.
De overbrengingsverhouding bereken je door de tandjes van het aandrijfwiel te delen door de tandjes van het volgwiel. Het aandrijfwiel is het wiel waar de beweging begint. Het volgwiel is het laatste wiel die daarmee in verbinding staat.
Bij meerdere tandwielen nemen we de tandjes van het eerste tandwiel en het laatste tandwiel, omdat, zoals je hierboven al had kunnen lezen, een tussenwiel niets aan de snelheid van de overbrenging verandert.
75 tanden \ 15 tanden = 1 : 5 Versnelling (kost meer kracht)
40 tanden / 60 tanden = 1 : 0,66 Vertraging (kost minder kracht)